De meeste huishoudens mogen aardgas ontzettend dankbaar zijn, want aardgas zorgt er namelijk voor dat we onze huizen goed kunnen verwarmen. In Nederland is het zelfs de meest gebruikte fossiele brandstof. Vandaag de dag zijn we echter druk bezig om Nederland van het gas af te krijgen. Toch kun je je afvragen of dat momenteel wel zo’n goed idee is. Maar voordat we ons over die vraag buigen, gaan we eerst eens kijken naar wat aardgas precies is.
Wat is aardgas nu eigenlijk precies?
Net als steenkool en aardolie, is aardgas een fossiele brandstof. Dat betekent dus dat het is ontstaan uit de resten van planten en dieren. Aardgas is een gasvormig mengsel dat voornamelijk bestaat uit methaan, ethaan en stikstof. Maar ook andere gassen zijn in kleinere hoeveelheden in aardgas gemengd. Ook is het zo dat de exacte samenstelling van het aardgas kan verschillen, afhankelijk van op welke plek het gas gewonnen wordt.
Hoe is aardgas ontstaan?
Aardgas is miljoenen jaren geleden ontstaan. Dit gebeurde toen de resten van planten onder water kwamen te staan. Hierdoor konden schimmels en bacteriën de plantenresten niet goed ontbinden. Als gevolg hiervan veranderden de plantenresten langzaam maar zeker in veen. Het veen was vervolgens weer geschikt voor zand en klei om zich op te vestigen. Door het gewicht van het zand en de klei nam de druk op de dikke laag plantenresten toe.
Ook zorgde het gewicht ervoor dat de plantenresten-laag dieper in de bodem gedrukt werd, waardoor de temperatuur toenam. Op deze manier ontstond er bruinkool. Toen de druk en temperatuur nog verder bleven stijgen ontstond er steenkool. De druk op de steenkoollaag bleef vervolgens maar toenemen. Door deze druk, de vrijgekomen warmte en de gassen ontstond er uiteindelijk aardgas.
Waar wordt aardgas voor gebruikt?
In Nederland waren we groot fan van aardgas. En nog steeds blijft aardgas de belangrijkste energiebron voor het verwarmen van de meeste Nederlandse huishoudens. Bovendien wordt aardgas ook gebruikt om elektriciteit op te wekken. Het opwekken van elektriciteit met behulp van aardgas werkt door middel van verbranding.
Wanneer aardgas verbrand wordt, komt er namelijk veel warmte vrij. Deze warmte wordt vervolgens weer gebruikt om water om te zetten in stoom. De stoom wordt vervolgens gebruikt om een turbine te laten draaien. Met het draaien van de turbine wordt vervolgens elektriciteit opgewekt.
Waarom willen we van het gas af?
Het streven van de Rijksoverheid is om heel Nederland in het jaar 2050 gasvrij te maken. Hier zijn verschillende goede redenen voor. Het zit namelijk zo dat bij de verbranding van aardgas CO2 uitgestoten wordt. CO2 is een broeikasgas welke bijdraagt aan het versterkte broeikaseffect en dus aan de opwarming van de aarde. Om de CO2 uitstoot te verminderen wordt er dus naar gestreefd om geen aardgas meer te gebruiken. Daarnaast is aardgas niet hernieuwbaar.
Wanneer het op is, is het ook echt op en kunnen we niet zo maar nieuw aardgas bijmaken. We zullen dus op den duur wel op zoek moeten naar een goed alternatief om onze huizen te verwarmen. En natuurlijk hebben we allemaal wel gehoord dat de gaswinning in Groningen heeft geleid tot aardbevingen. Om dit alles te voorkomen is dus het streven om Nederland gasvrij te maken.
Is het beter om nog even aardgas te gebruiken?
Ondanks de nadelen van aardgas, is het eigenlijk niet haalbaar om te streven naar een gasvrij Nederland in 2050. Momenteel zijn in Nederland nog meer dan zeven miljoen huizen aangesloten op aardgas. Dat zijn nog dus behoorlijk wat huizen die binnen dertig jaar de transitie naar een duurzame energiebron gemaakt moeten hebben. En daar komt behoorlijk wat bij kijken.
Welk prijskaartje hangt er aan vast?
Het planbureau heeft uitgerekend wat voor prijskaartje er hangt aan al de veranderingen die gedaan moeten worden voor een woning met een gemiddeld energielabel (energielabel D). Er zal bijvoorbeeld geïnvesteerd moeten worden in isolatie, zonnepanelen en elektrische verwarming. Gemiddeld zullen de totale kosten voor de omschakeling zo’n €35.000, – bedragen (PBL, 2020).
Is deze investering snel terugverdient?
Helaas is het niet zo dat je deze investering snel hebt terugverdiend. Gemiddeld zul je maar zo’n €50,- per maand besparen door het isoleren van je huis.
Voor de gewone burger is het dus niet rendabel om zelf van het gas af te stappen, ook al is dit beter voor het milieu. De overheid is zich hiervan bewust en laat veel van dit werk dan ook uitvoeren door gemeentes. Op deze manier zou de overheid dus voor de overstap betalen. Maar echt vlot gaat dit niet. In de laatste twee jaar zijn er slechts 86 van de zeven miljoen woningen door gemeentes van het gas afgehaald.
Zijn de alternatieven echt milieuvriendelijker?
Bovendien zijn de alternatieven voor aardgas eigenlijk vaak veel milieuonvriendelijker. Zo wordt biomassa vaak opgeworpen als duurzaam alternatief om onze huizen te verwarmen. Maar eigenlijk is het zo dat de CO2-uitstoot van biomassa twee keer zoveel bedraagt dan die van aardgas!
Een ander alternatief voor aardgas is een warmtepomp. Maar de warmtepomp werkt op elektriciteit. Wanneer je nog steeds gebruikt maakt van grijze stroom in plaats van groene energie, zal er dus nog altijd CO2 uitgestoten worden. En aangezien een warmtepomp een aanzienlijke hoeveelheid stroom nodig heeft om je huis te verwarmen, is het vaak zo dat je meer CO2 uitstoot met je elektrische warmtepomp dan je zou doen wanneer je je woning zou verwarmen met aardgas.
Wat zijn de voordelen van aardgas?
Niemand ontkent dat aardgas een aantal nadelen heeft. Zo zorgt de winning ervan voor aardbevingen in Groningen. Bij de verbranding van aardgas komt CO2 vrij. Ook is aardgas niet hernieuwbaar. Toch kent aardgas enkele voordelen die we vooral niet mogen vergeten. Aardgas is namelijk relatief goedkoop. Zeker wanneer je kijkt naar de investeringen die er gemaakt moeten worden.
Daar komt nog eens bij dat aardgas relatief gezien weinig CO2 uitstoot. Dit is zeker het geval wanneer je aardgas vergelijkt met andere fossiele brandstoffen. Maar ook in vergelijking met energiebronnen die vaak bestempeld worden als duurzaam, zoals biomassa, stoot aardgas aanzienlijk minder CO2 uit.
Wat is de toekomst van het aardgas?
Waarschijnlijk zullen er maar weinig mensen tegen het idee zijn dat Nederland van het gas afgaat. Dit heeft onder andere te maken met de uitstoot van CO2, het feit dat aardgas niet hernieuwbaar is en de aardbevingen in Groningen. Vandaar ook dat de meeste mensen er helemaal voor zijn dat nieuwbouwhuizen zo ingericht worden dat ze in de toekomst aangesloten kunnen worden op een warmtenet of een warmtepomp die werkt op groene stroom.
Maar voor bestaande huizen is het gewoonweg niet realistisch om te verwachten dat ze in 2050 van het gas af zullen zijn. Dit komt door de grote financiële investering die zo’n transitie vraagt en het trage tempo van gemeentes. Daar komt nog eens bij dat de alternatieven die we nu hebben voor aardgas eigenlijk veel slechter zijn voor het milieu.
Maar aangezien aardgas een goedkope energiebron is waarbij relatief weinig CO2 bij uitgestoten wordt, is het misschien nog het beste om daar nu nog gebruik van te maken.
Referenties:
PBL. Woonlastenneutraal koopwoningen verduurzamen, 2020.